Na Roztoczu

Roztocze noclegi jest tak długie że zaczyna się od Kraśnika w Polsce aż poLwów na Ukrainie. Kraina ta łączy Wyżynę Lubelską z Podolem. Roztocze podzila Wyżynę Lubelską i Wyżynę Wołyńską od Kotliny Sandomierskiej i Kotliny Naddniestrzańskiej. Od wschodu ograniczają ją takie miasteczka jak Szczebrzeszyn, Zamość czy Rawa Ruska (Ukraina). Z kolei od zachodu Janów Lubelski, Frampol, Biłgoraj, Józefów,Narol oraz Horyniec-Zdrój. Najwyższe wzniesienie noclegi Roztocze wynosi 414 m n.p.m. na Ukrainie. W Polsce najwyższe wzniesienia to Długi Goraj 391,5 metrów n.p.m. i Wielki Dział 390,4 metrów n.p.m. . W Roztoczu z uwagi na unikalne wartości przyrodnicze stworzono Roztoczański Park Narodowy. Licznie występują tutaj także rezerwaty oraz parki krajobrazowe. Fałna całego regionu jest bardzo zróżnicowana. Od zachodu ciągną się lasy liściaste lipowo-grabowe i bukowo-jodłowe. W części środkowej spotkamy licznie występujące bory jodłowe. Z kolei na wschodzie bory sosnowe. Pierwszą wzmiankę o Roztoczu spotkać można w zapiskach z wyprawy spisanych przez Stanisława Staszica. Określenie Roztocze domki pochodzi od słowa roztoka, które znaczy dział wodny. W czasach średniowiecza Roztocze pokoje gościnne było pokryte gęstymi lasami i bardzo słabo zaludnione. Napływ osadników nastąpił po przyłączeniu Rusi Czerwonej. W wyniku działań wojennych II Wojny Światowej Roztocze zostało podzielone granicą między dwoma Państwami. Więcej informacji w artykule o Historii Roztocza Roztocze dzielimy na 3 główne części: Roztocze Zachodnie, Roztocze Środkowe i Roztocze Wschodnie. Są to tzw. trzy mezoregiony. Zachodnie i Środkowe Roztocze znajdują się w całości na terytorium Polski, podczas gdy Wschodnie w 80% leży już po stronie ukraińskiej. Roztocze Wschodnie nazywane jest też potocznie Roztoczem Południowym. Podzielić je można kolejno na mniejsze jeszcze części, wśród których mówimy: Roztocze pensjonaty Rawskie, Roztocze Janowskieoraz Roztocze Lwowskie. Miasta: Rawa Ruska, Żółkiew, Lwów. Roztocze Środkowe zwane jest również Roztoczem Tomaszowskim. W terenie tego regionu leżą przepiękne miasta: Tomaszów Lubelski, Szczebrzeszyn, Zwierzyniec, Krasnobród, Józefów i Narol. Z kolei Roztocze Zachodnie jest prawnie dzielone na Roztocza Gorajskie (od rzeki Gorajec) oraz Roztocze Szczebrzeszyńskie.

Zabytki Kazimierza

Kościół Farny pw. św. Jana Chrzciciela i św. Bartłomieja Apostoła. Najstarsza ze świątyń w Kazimierzu Dolnym (parafia istniała tu już w 1325r.), początkowo gotycka, potem rozbudowana w stylu „renesansu lubelskiego” (1586-89; 1610-13 pod kier. arch. Jakuba Balina). Przy kościele renesansowe kaplice: Górskich, Borkowskich i Różańcowa. Z bogatego wyposażenia kościoła na uwagę zasługują przede wszystkim: późnogotycki portal główny, organy z 1620r. inspirowane sztuką flamandzką (najstarsze w Polsce), stalle w prezbiterium (1 poł. XVII w.), kamienna chrzcielnica (warsztat Santi Gucciego pochodzącego z Florencji), XVII i XVIII-wieczne kurdybanowe antepedia (osłony przedniej części ołtarza wykonane z tłoczonej i malowanej skóry), intarsjowana ambona z 1615r. z późniejszym rokokowym zwieńczeniem, późnorenesansowe popiersie Mikołaja Przybyły.

Dzwonnica. Zbudowana w 2 poł. XVIIIw., spłonęła w 1853r. Odbudowana i rozbudowana na budynek mieszkalny w 1886r.

Kościół szpitalny pw. św. Anny. W miejscu obecnego kościoła drewniany budynek istniał już prawdopodobnie od co najmniej 1530r. Świątynia murowana, w dzisiejszym kształcie stanęła w tym miejscu w 1671r. Kościół jest jednonawowy, wzorowany częściowo na kościele farnym. Pod prezbiterium znajdują się krypty z trumnami i ludzkimi szczątkami. Kościół posiadał kiedyś bibliotekę (przeniesioną później do fary), która mieściła się w kościelnym skarbcu.

Dawny szpital przy kościele św. Anny oraz przytułek św. Ducha. Szpital powstał ok. 1635r. Posiada niezwykle bogaty i ciekawy manierystyczny szczyt ozdobiony wolutowymi spływami i sterczynami. W 1783r. odbudowano zawalony dach na szpitalu i pokryto go gontem. Kompleksowy remont budynku z przystosowaniem na potrzeby domu kultury i biblioteki miał miejsce w latach 1953-1957 pod kierunkiem arch. Karola Sicińskiego. Obecnie jest tu siedziba Kazimierskiego Ośrodka Kultury, Promocji i Turystyki.

Klasztor OO. Reformatów i Sanktuarium p.w. Zwiastowania Najświętszej Marii Panny. Kościół ufundowany w 1589r., konsekrowany w 1591r. W 1627r. przy kościele osiedlili się franciszkanie – reformaci, którzy stopniowo powiększyli świątynię, a w latach 1638-68 dobudowali część klasztorną, otoczoną w 1 poł. XVIII w. wysokimi murami obronnymi z wejściem w postaci tzw. krytych schodów. W okresie okupacji (od 1942 do lipca 1944r.) klasztor zajmowało gestapo, a piwnice zamieniono na więzienie. W 1956r. w klasztorze powstało muzeum, którego eksponaty obejmują: rękopisy, stare druki, dawne rzeźby i obrazy oraz relikty regionalne z okolic Kazimierza. Kościół zachował wystrój pierwotny, z którego na uwagę zasługują przede wszystkim: ołtarz główny z 1770r. według projektu arch. Tomasza Hoffmana z obrazem Zwiastowania NMP z 1600r., czczonym od wieków jako słynący łaskami, epitafia rodziny Przybyłów, żelazne drzwi kute z datą 1589, pochodzące z pierwotnego kościoła, drewniana studnia na wirydarzu klasztornym z 1629r.

Kaplica grobowa Jana Oleśnickiego w Bochotnicy (w ruinie). Budynek stanowi bardzo wczesny przykład (po 1533r.) mauzoleum dla osoby świeckiej, wzorowanego być może na Kaplicy Zygmuntowskiej na Wawelu i jest najwcześniejszym tego typu obiektem na Lubelszczyźnie, jedynym czystym przykładem renesansu w gminie Kazimierz Dolny. Nosi wezwanie św. Anny.

Zamek w Bochotnicy i wzgórze zamkowe. Przykład obronnej architektury gotyckiej z poł. XIV w., przebudowanej w okresie wczesnego renesansu (1 poł. XVI w.), w postępującej ruinie od XVII w. Zamek niewielki, o wymiarach ok. 30 x 35 m, na rzucie zbliżonym do nieregularnego owalu. Obecnie w stanie zupełnej ruiny: zachowały się tylko częściowo fragmenty murów od pd.-zach. i wschodu.

Łaźnia – nazywana również Starą Łaźnią. Powstała w 1921r. na miejscu dawnego szlachtuza, zaprojektowana przez arch. Jana Koszczyc-Witkiewicza. Początkowo budynek spełniał funkcje łaźni miejskiej i pralni. W ostatnich latach pełni funkcje pensjonatowe i restauracyjne. W ścianę wmurowana tablica pamiątkowa: “Zakład Kąpielowo-Dezynsekcyjny wzniesiony przez Naczelny Nadzwyczajny Komisariat ds. walki z epidemiami, 1921”. Obecnie własność Stowarzyszenia Filmowców Polskich.

Kamienice Przybyłowskie – pod św. Mikołajem  i św. Krzysztofem. Powstały ok. 1615r. wybudowane przez mieszczan – Mikołaja i Krzysztofa Przybyłów. Stanowią przykład późnorenesansowej (manierystycznej) architektury, łączącej w sobie miejscową tradycję budowlaną z wpływami niderlandzkimi i włoskimi. Dekoracja wykonana jest w technice stiuku. Kamienice zwieńczone są jednymi z najpiękniejszych w Polsce renesansowych attyk.

Cmentarze żydowskie. Pierwszy cmentarz żydowski w Kazimierzu Dolnym powstał na końcu ul. Lubelskiej. Nieznana jest dokładna data jego założenia. Zapewne nastąpiło to wraz z ukonstytouwaniem się gminy żydowskiej w Kazimierzu. Cmentarz został zdewastowany przez Niemców już na początku II wojny światowej. Obecnie w miejscu cmentarza znajduje się przyszkolne boisko, w którego kamiennym ogrodzeniu widoczne są fragmenty macew. Cmentarz żydowski przy ul. Czerniawy został założony w 1851r., na gruncie podarowanym kazimierskiemu kahałowi przez Motka Herzberga. Również i ta nekropolia została niemal doszczętnie zdewastowana na rozkaz Niemców w czasie II wojny św.. W latach 70. wydobyto z ziemi kilkaset potłuczonych nagrobków i wybudowano z nich na cmentarzu rodzaj lapidarium. Pomnik w kształcie pękniętej ściany złożonej z kamiennych macew (proj. arch. Tadeusza Augustynka) przypominać ma jerozolimską Ścianę Płaczu. Na cmentarzu zachowanych jest kilkadziesiąt nagrobków, z których najstarszy pochodzi z połowy XIX wieku.

Studnie miejskie. Studnia w centrum Rynku ma kilkusetletnią historię. Była niegdyś zdrojem ulicznym. Pod koniec XIX w. otrzymała pompę abisyńską, co ułatwiało czerpanie wody. Nową pompę zainstalowano w niej w latach 80-tych. Dzisiejszy wygląd nadał studni w 1913r. arch. Jan Koszczyc-Witkiewicz, projektując jej drewnianą obudowę i zadaszenie, jak również studni przy ul. Lubelskiej. Dwie inne miejskie studnie znajdują się: jedna na ul. Krakowskiej, druga na ul. Lubelskiej obok przedszkola. W 2012r. studnie zostały poddane pracom remontowym.

Cmentarz parafialny. Miejsce na cmentarz parafialny św. Jana w Kazimierzu Dolnym zostało wybrane w 1798r., jednak poświęcenie cmentarza odbyło się dopiero w 1869r. z udziałem kazimierskiego proboszcza, ks. Jana Szczepańskiego. Do tego czasu funkcjonował stary cmentarz, znajdujący się na zboczu wzgórza zamkowego, za kościołem farnym. Kazimierski cmentarz parafialny jest jedną z piękniejszych nekropolii w kraju, przede wszystkim ze względu na swoje położenie na stoku wzgórza, jak również liczne zabytkowe nagrobki. Nowa część cmentarza (w górze za starym) została poświęcona w 1924r. Oddzielony był początkowo głębokim wąwozem, w latach 50-tych obie części połączono murowanym kamiennym mostem arkadowym. Na cmentarzu spoczywają ważne dla miasteczka osobistości, m.in.: Tadeusz Feliks Tyszkiewicz, Tadeusz Ulanowski, ksiądz Andrzej Kamiński, rodzina Berensów, Antoni Michalak, Maria i Jerzy Kuncewiczowie, Karol Siciński, Cezary Sarzyński czy Józef Miłosz.

bilgoraj

adamow

roztocze

susiec

zabytki